Spółka jawna - wszystko co warto wiedzieć

 

Żródło: https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-spolka-jawna-1

 

Spółka jawna jest osobową spółką prawa handlowego, czyli jedną z dostępnych form prowadzenia biznesu. Została ona uregulowana w Kodeksie spółek handlowych w sposób najbardziej szczegółowy i opisana w następujący sposób:

 

Art. 22 § 1 Kodeksu spółek handlowych

Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.

 

Z powyższego przepisu wynika, że spółka jawna jest osobnym od swoich wspólników bytem prawnym działającym pod indywidualizującą ją nazwą. Jako osobowa spółka handlowa, spółka jawna nie posiada osobowości prawnej. Bierze jednak udział w obrocie gospodarczym jako podmiot praw i obowiązków, ze względu na fakt przyznania jej przez ustawodawcę zdolności prawnej.

 

Wymagania dla nazwy spółki jawnej

Przepisy Kodeksu spółek handlowych określają wymagania, które musi spełniać nazwa spółki jawnej. Wybierając nazwę dla spółki jawnej, należy pamiętać o tym, co musi znaleźć się w tej nazwie, a także co nie może się w niej znaleźć:

 

• nazwa spółki musi zawierać nazwiska lub firmy (czyli nazwy) wszystkich wspólników
• musi zawierać dodatkowe oznaczenie - “spółka jawna”, przy czym dopuszczalne jest stosowanie w obrocie gospodarczym skrótu “sp.j.”,
• może zawierać elementy wskazujące, czym spółka się zajmuje,
• nazwa spółki nie może zawierać oznaczeń wprowadzających w błąd.

 

Jeżeli spółka jawna w swojej nazwie nie będzie spełniała powyższych wymogów, wspólnicy po wniesieniu wniosku o rejestrację zostaną wezwani przez sąd do usunięcia braków formalnych w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

 

Co powinna zawierać umowa spółki jawnej?

Podstawową przesłanką zarówno powstania spółki jawnej, jak i podstawą jej funkcjonowania jest umowa spółki jawnej. Zostaje ona zwarta między wspólnikami, w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Wystarczy zatem zachowanie formy pisemnej, ze względu na osobowy charakter spółki i stosunek zaufania między jej wspólnikami nie istnieje wymóg aktu notarialnego czy notarialnego poświadczenia podpisów.

 

Kodeks spółek handlowych wskazuje na obligatoryjne elementy umowy spółki jawnej. Wyróżnia się wśród nich określenie:

 

• firmy (nazwy),
• siedziby spółki,
• wskazanie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika wraz z określeniem ich wartości,
• określenie przedmiotu działania spółki. 

 

Ważne!

Jeżeli przedmiotem wkładu wspólnika spółki jawnej jest prawo, do którego przeniesienia wymagana jest forma kwalifikowana, umowa spółki jawnej musi zachować tę formę, np. formę aktu notarialnego, jeżeli przedmiotem wkładu jest prawo własności nieruchomości.

 

Można wyróżnić także fakultatywne postanowienia umowy, czyli takie, które wspólnicy mogą uregulować dowolnie, a w razie braku odmiennego uregulowania ich w umowie, znajdują zastosowanie odpowiednie przepisy Kodeksu spółek handlowych. Uregulowania te dotyczą:

 

• zasad prowadzenia spraw spółki,
• zasad reprezentacji spółki,
• czasu, na który spółka została zawiązana,
• zasady uczestnictwa w zysku i partycypacji w sprawach spółki,
• określenia przesłanek powodujących rozwiązanie spółki.

 

Powyższe zagadnienia są uregulowane przez Kodeks spółek handlowych przez tzw. przepisy względnie obowiązujące. Należy podkreślić, że uregulowania te mają charakter uniwersalny, dlatego przed złożeniem wniosku o rejestrację spółki jawnej, warto każde z tych zagadnień uregulować w sposób najbardziej odpowiadający charakterowi działalności, którą przedsiębiorca zamierza prowadzić.

 

Od umowy spółki jawnej należy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek ten ciąży na spółce - nie na każdym ze wspólników z osobna. Wysokość tego podatku stanowi 0,5% od wartości wkładów.

 

Rejestracja spółki jawnej

 

Po sporządzeniu umowy, spółka jawna powinna być zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (dalej KRS). Zgłoszenia dokonuje się na wniosku KRS-W1. W pewnych sytuacjach do wniosku należy dołączyć formularze:

 

• KRS – WM – celem wskazania przedmiotu działalności spółki,
• KRS – WB – celem wpisania danych wspólników spółki jawnej,
• KRS – WK – dla wskazania wspólników reprezentujących spółkę i sposobu reprezentacji spółki,
• KRS – WA – jeśli spółka jawna będzie posiadała oddziały,
• KRS – WH – w przypadku, gdy spółka jawna powstaje w wyniku przekształcenia,
• KRS – WL – w przypadku ustanowienia prokurentów.

 

W każdym razie wraz z wnioskiem KRS-W1 obligatoryjnie należy do niego dołączyć:

 

• umowę spółki jawnej,
• listę wspólników spółki jawnej,
• wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentacji spółki jawnej,
• dowód uiszczenia opłaty sądowej,
• dowód uiszczenia opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

 

Uwaga!

Wspólnicy muszą posiadać tytuł prawny do siedziby spółki, np. umowę najmu, umowę dzierżawy, który to tytuł musi zostać przekazany wraz z wnioskiem o wpis do KRS-u.

 

Koszty dokonania wpisu do KRS-u to 500 zł za sam wniosek oraz 100 zł za ogłoszenie o wpisie w Monitorze Sądowym.

 

Spółka jawna przed rejestracją

Należy zwrócić uwagę na problematykę działalności spółki jawnej po zawarciu umowy spółki, ale przed jej zarejestrowaniem w KRS. Ustawodawca wyraźnie normuje tę kwestię w odniesieniu do spółki z o.o., używając dla takiego podmiotu określenia “spółka z o.o. w organizacji”. Podobnego uregulowania nie znajdziemy w przypadku spółki jawnej. Ustawodawca reguluje jedynie kwestię odpowiedzialności wspólników za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę przed jej zarejestrowaniem. Odpowiedzialność wspólników wobec takich zobowiązań to odpowiedzialność solidarna - za te zobowiązania odpowiadają tylko wspólnicy.

 

Ważne!

Spółka jawna powstaje z chwilą zarejestrowania jej w KRS, a nie poprzez zawarcie umowy spółki.

 

Majątek spółki jawnej

Na majątek spółki jawnej składają się wkłady wspólników spółki. Wkład wspólnika spółki jawnej może polegać na:

przeniesieniu lub obciążeniu prawa własności rzeczy lub innych praw,

na dokonywaniu innych świadczeń na rzecz spółki, np. wykonywanie usług lub świadczenie pracy. 

 

Uwaga!

Przedmiotem wkładu wspólnika spółki jawnej nie może być zobowiązanie do prowadzenia spraw spółki, ponieważ jest to jego obowiązek i uprawnienie wynikające z umowy spółki.

 

W pewnych sytuacjach, jeśli wspólnicy w umowie spółki jawnej tak zdecydują, wspólnikowi prowadzącemu sprawy spółki może być wypłacane wynagrodzenie. Wynika to z faktu, że przepisy KSH regulujące wewnętrzną sferę stosunków spółki jawnej, a więc zasady prowadzenia spraw spółki, mają charakter norm względnie obowiązujących - wspólnicy mogą dane kwestie regulować odmiennie niż przewiduje to kodeks, a w razie braku odmiennego uregulowania zastosowanie znajdują normy kodeksowe.

 

Wkład wspólników spółki jawnej może więc przybrać zarówno postać pieniężną, jak i niepieniężną. Co ważne, oznaczenie wkładów poszczególnych wspólników i ich wartości musi znaleźć się w umowie spółki jawnej. Należy więc wycenić wartość usług lub świadczeń dokonywanych przez wspólników. Kodeks spółek handlowych wprowadza domniemanie, że w razie wątpliwości uważa się, że wkłady wspólników są równe, jak również, że prawa, które wspólnik zobowiązał się wnieść do spółki, uważa się za przeniesione na spółkę.

Zgodnie z art. 28 KSH na majątek spółki jawnej składa się również mienie nabyte przez spółkę w czasie jej działania.

 

Partycypacja w zyskach i stratach spółki jawnej

Wspólnicy spółki jawnej mają prawo do zysku wypracowanego przez spółkę w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, a także partycypują w poniesionych  stratach. Wspólnicy powinni uregulować tę kwestię w ramach umowy spółki jawnej, bowiem udział w zyskach i stratach jest wewnętrzną kwestią funkcjonowania spółki. W ramach postanowień umownych mogą:

 

• zwolnić wspólnika od udziału w stratach
• zróżnicować udział w zyskach i stratach w zależności od przedmiotu i wartości wniesionego wkładu.

 

Należy podkreślić, że nie jest dopuszczalne zawarcie w umowie spółki jawnej postanowienia, na mocy którego wspólnik miałby być wyłączony od udziału w zyskach spółki. Jeżeli natomiast wspólnicy nie uregulowali tego zagadnienia w umowie spółki, zastosowanie znajdą przepisy kodeksu. Wówczas przyjmie się, że udział wspólników w zyskach i stratach spółki jawnej jest równy, niezależnie od przedmiotu i wartości wniesionego wkładu.

 

Udział kapitałowy w spółce jawnej

Jest to pewna wartość księgowa wyrażona w pieniądzu i zapisana na koncie wspólnika, która odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu. Z tytułu udziału kapitałowego wspólnikowi przysługują odsetki w wysokości 5%. Umowa spółki jawnej może wysokość odsetek kształtować na innym poziomie lub w ogóle odstąpić od tego uprawnienia.

 

Co więcej uprawnienie z tytułu odsetek przysługuje wspólnikowi także, gdy spółka poniosła stratę. Pojęcie “rzeczywiście wniesionego wkładu” odnosi się do takiego wkładu, który bezpośrednio zwiększa majątek spółki. Odsetki nie należą się wobec tego od wkładu, którego przedmiotem jest np. świadczenie usług na rzecz spółki.

 

Odsetki z tytułu udziału kapitałowego przysługują od rzeczywistej wartości danego udziału, istniejącej w chwili żądania wypłaty odsetek. Dlatego jeśli wskutek starty poniesionej przez spółkę jawną wkład któregoś ze wspólników uległ zmniejszeniu, to odsetki przysługują od takiej zmniejszonej wartości wkładu, a wypracowany przez spółkę w następnym okresie zysk jest w pierwszej kolejności przeznaczany na uzupełnienie wartości udziału kapitałowego.

 

Zmiana wspólnika i zbycie ogółu praw wspólnika spółki jawnej

Aby zmiana umowy spółki jawnej była dopuszczalna, możliwość jej dokonania musi być przewidziana w umowie spółki. Co do zasady wymagana jest dodatkowo zgoda wszystkich wspólników spółki jawnej, jednak i ta kwestia może zostać uregulowana przez wspólników w sposób bardziej dopasowany do potrzeb ich biznesu. Niemniej jednak, w każdym wypadku zgoda w formie oświadczeń wspólników musi być wyrażona na piśmie, a w praktyce spotyka się również sytuacje, gdy zgoda jest wyrażana w formie uchwały podpisanej przez wszystkich wspólników.

 

Zmiana wspólnika spółki jawnej wiąże się z dokonaniem czynności przenoszącej udział wspólnika, a więc zbyciem ogółu praw wspólnika. Przeniesienie może nastąpić na podstawie umowy darowizny, sprzedaży, a także zamiany. 

 

Ważne!

Zmiana wspólnika spółki jawnej musi zostać zgłoszona do KRS w terminie 7 dni od dokonania zmiany

 

W sprawie zbycia ogółu praw wspólnika wypowiedział się Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 28 stycznia 2014 roku o sygnaturze akt  I SA/Gl 1712/13. Zdaniem Sądu dokonanie takiego zbycia na rzecz osoby trzeciej nie powoduje zwrotu majątku przypadającego wspólnikowi spółki jawnej z tytułu udziałów, lecz zapłatę od osoby trzeciej za zbycie swoich praw i obowiązków udziałowych. Wynika stąd, że przychód wspólnika powstały w wyniku zbycia praw udziałowych (przychód z praw majątkowych) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Ponadto w przedmiotowej sprawie wspólnik spółki jawnej zbył swoje prawa za cenę znacznie przewyższającą kwotę wniesionego wkładu, co oznacza, że ceny zbycia praw mogą być dowolnie kształtowane przez wspólnika.